Odwołanie od rozwiązania umowy o pracę

Zwolnienie z pracy jest niewątpliwie trudnym momentem dla każdego pracownika. W naszym poprzednim artykule wskazywaliśmy na uprawnienia, które przysługują pracownikom w takich wypadkach. Jednym z najważniejszych uprawnień przysługujących pracownikowi – i to niezależnie od rodzaju umowy o pracę – jest prawo do złożenia odwołania od rozwiązania umowy o pracę. Jeżeli pracownikowi uda się skutecznie odwołać, może uzyskać przywrócenie do pracy albo wypłatę odszkodowania w wysokości do trzykrotności miesięcznego wynagrodzenia.

W niniejszym artykule wyjaśnimy czym – z perspektywy prawnej – jest odwołanie oraz jakie wymogi formalne powinno spełniać, jak również kiedy można liczyć, że odwołanie będzie skuteczne.

1. Czym jest odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę oraz jakie wymogi formalne powinno spełniać?

Odwołanie to nic innego jako pozew złożony przeciwko pracodawcy, w którym pracownik dochodzi określonych roszczeń wynikających z rozwiązania umowy o pracę. Jak każdy pozew odwołanie powinno zawierać:

1. oznaczenie sądu, do którego jest kierowane,
2. oznaczenie stron (imiona i nazwiska/nazwy, adresy stron, PESEL powoda),
3. oznaczenie rodzaju pisma,
4. oznaczenie wartości przedmiotu sporu,
5. wskazanie roszczenia, którego dochodzimy (czyli czego pracownik się domaga),
6. oznaczenie daty wymagalności roszczenia,
7. powołanie dowodów,
8. wskazanie okoliczności faktycznych sprawy, które przemawiają za zasadnością odwołania,
9. wymienienie załączników,
10. własnoręczny podpis.

Co nietypowe – odwołanie może być złożone w formie ustnej, do protokołu w sądzie. Nie zalecamy jednak tego trybu. Sprawy dotyczące odwołania często nie są wcale proste i bardzo duże znaczenie ma to w jaki sposób uzasadnimy nasz pozew. Nieprawidłowe sformułowanie żądań lub nieadekwatne opisanie okoliczności faktycznych może negatywnie wpłynąć na szanse powodzenia sprawy oraz na długość trwania postępowania.

2. Czego można domagać się w odwołaniu od rozwiązania umowy o pracę?

W zależności od rodzaju umowy o pracę oraz trybu jej rozwiązania (za wypowiedzeniem albo bez wypowiedzenia) pracownikowi mogą przysługiwać roszczenia o:

1. uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne,
2. przywrócenie do pracy,
3. odszkodowanie.

Powyższe roszczenia są alternatywne, co oznacza, że sąd nie może nakazać przywrócenia pracownika do pracy oraz wypłaty odszkodowania. W odwołaniu można jednak zawrzeć oba roszczenia, przy czym w takiej sytuacji żądanie zasądzenia odszkodowania powinno być podane jako tzw. żądanie ewentualne.

Generalną zasadą jest, że – w przypadku rozwiązania umowy za wypowiedzeniem – uznania wypowiedzenia za bezskuteczne albo przywrócenia do pracy może domagać się wyłącznie pracownik, który był zatrudniony na podstawie umowy na czas nieokreślony, natomiast roszczenia takiego nie ma pracownik zatrudniony na podstawie umowy na czas określony. Od tej zasady są jednak wyjątki, dotyczące np. pracownicy w ciąży oraz pracownika w okresie ochrony przedemerytalnej. Odstępstwa nie dotyczą jednak umów na okres próbny. Jeśli chodzi natomiast o rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia (tzw. „dyscyplinarka”), to co do zasady przywrócenia do pracy można domagać się bez względu na rodzaj umowy.

Co się natomiast tyczy odszkodowania, to Kodeks pracy zawiera szczegółowe zasady ustalania jego zakresu, w zależności od rodzaju umowy. Jako regułę można przyjąć, że w odniesieniu do umów na czas nieokreślony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia należnego za okres wypowiedzenia, a natomiast w odniesieniu do umów na czas określony – w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać. W żadnym wypadku odszkodowanie nie może jednak przekroczyć trzykrotności miesięcznego wynagrodzenia.

3. Gdzie złożyć odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę?

Odwołanie – jak każdy pozew – składa się z sądzie. Sądem właściwym w sprawie odwołania jest sąd, na którego obszarze znajduje się: 1) siedziba pracodawcy; 2) miejsce wykonywania pracy; 3) miejsce, w którym praca miała być wykonywana. Może więc zdarzyć się tak, że do rozpatrzenia odwołania właściwy będzie więcej niż jeden sąd – w takim wypadku pracownik może wybrać, do którego sądu złoży odwołanie.

Pamiętajmy, że pracodawca powinien zamieścić w piśmie obejmującym rozwiązanie umowy o pracę pouczenie, w którym wskaże sąd, do którego można złożyć odwołanie.

4. W jakim terminie należy złożyć odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę?

Odwołanie składa się w terminie 21 dni od dnia doręczenia pisma obejmującego oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę.

Czasem zdarzy się tak, że z pewnych przyczyn pracownik przeoczy termin. O ile przyczyna jest niezawiniona przez pracownika, możliwe jest jego przywrócenie. Będzie tak przykładowo w razie wypadków losowych czy ciężkiej choroby, jak też w sytuacji błędnego pouczenia przez pracodawcę o długości terminu na złożenie odwołania. Jeżeli chcemy ubiegać się o przywrócenie terminu, kluczowe jest, aby złożyć stosowne pismo w sądzie – wraz z odwołaniem – nie później niż 7 dni od ustania przyczyny uchybienia terminu (czyli np. od ustania choroby).

5. Kiedy odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę będzie skuteczne?

Po pierwsze, odwołanie może okazać się skuteczne wtedy, gdy pracodawca rozwiązał umowę o pracę z naruszeniem przepisów prawa pracy. Naruszenie może przybrać różną postać, np.:

1. niezachowania formy pisemnej oświadczenia,
2. niepodania przyczyny rozwiązania umowy (dotyczy wypowiedzenia umów na czas nieokreślony oraz rozwiązania bez wypowiedzenia każdego rodzaju umów),
3. niezachowania terminu do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia,
4. rozwiązania umowy mimo przysługującej pracownikowi ochrony przed rozwiązaniem umowy (np. ochrona przedemerytalna, ochrona pracownicy w czasie ciąży, ochrona w czasie usprawiedliwionej nieobecności w pracy).

Jeżeli naszym zdaniem pracodawca dopuścił się naruszenia przepisów prawa pracy, to musimy konieczne wskazać je w odwołaniu oraz uzasadnić.

Po drugie – co dotyczy już wyłącznie umów o pracę na czas nieokreślony – odwołanie może okazać się skuteczne również wtedy, jeżeli wykażemy, że wypowiedzenie umowy o pracę było nieuzasadnione. W tym zakresie poddajemy do oceny sądu czy wypowiedzenie umowy było racjonalne w świetle podanej przez pracodawcę przyczyny, jak również – czy przyczyna rzeczywiście istniała. Musimy pamiętać, że sądy uznają, że pracodawca ma prawo do kształtowania polityki zatrudnienia i – poza sytuacjami szczególnej ochrony – nie ma zakazu wypowiadania umów o pracę. Co do zasady jest dlatego usprawiedliwioną przyczyną wypowiedzenia likwidacja stanowiska pracy, utrata zaufania do pracownika, negatywna ocena efektywności lub jakości pracy danego pracownika, czy brak dyspozycyjności. Nie oznacza to jednak dowolności, a przede wszystkim – nie oznacza, że wystarczy, że pracodawca powoła się na taką przyczynę. Przyczyna musi być przede wszystkim prawdziwa oraz musi znajdować uzasadnienie w obiektywnych przesłankach. Jeżeli pracownik uważa, że podana przez pracodawcę przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony jest nieprawdziwa albo nie usprawiedliwiała wypowiedzenia – musi wyjaśnić sądowi dlaczego. Z zasady polega to na udowodnieniu, że zarzuty pracodawcy kierowane pod adresem pracownika nie są prawdziwe albo przykładowo że wcale nie doszło do likwidacji stanowiska, bo pracodawca zatrudnił zaraz nową osobę.

6. Jakie są koszty odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę?

Odwołanie podlega opłacie sądowej w wysokości 5% wartości dochodzonego roszczenia, jednak wyłącznie wtedy, gdy wartość roszczenia przekracza pięćdziesiąt tysięcy złotych. W przeciwnym wypadku żadna opłata nie jest należna.

Jeżeli sąd nie uzna odwołania za zasadne, a pracodawca był reprezentowany przez adwokata albo radcę prawnego, trzeba liczyć się z koniecznością zwrotu pracodawcy kosztów zastępstwa procesowego, których wysokość zależy od wartości przedmiotu sporu w danej sprawie.

Kancelaria Adwokacka

adwokat Magdalena Kirchniawy

Artykuł Odwołanie od rozwiązania umowy o pracę opublikowano dnia 21 maja 2020 roku na stronie internetowej: Kancelaria Adwokacka adwokat Magdalena Kirchniawy Kędzierzyn-Koźle Wrocław