REKOMPENSATA ZA KOSZTY ODZYSKIWANIA NALEŻNOŚCI – 40, 70 A NAWET 100 EURO

W dniu 1 stycznia 2020 roku weszła w życie ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych. Liczne zmiany, mające na celu poprawienie sytuacji wierzycieli, szczególnie będących mikro, małymi i średnimi przedsiębiorcami, wprowadzono do ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Co niecodzienne, modyfikacje objęły nawet jej nazwę, ponieważ od teraz jest to ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.

Jednym z charakterystycznych rozwiązań ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych była rekompensata w wysokości równowartości 40 euro za koszty odzyskiwania należności. Ustawa nowelizująca zmieniła uprzednio stałą kwotę rekompensaty, która podlega odtąd gradacji i wynosi równowartość 40, 70 albo nawet 100 euro – w zależności od wartości świadczenia pieniężnego.

Poniżej wskażemy kiedy, komu oraz w jakiej wysokości przysługuje kwota rekompensaty. Wyjaśnimy też co w sytuacji, gdy poniesione przez nas koszty odzyskiwania należności (np. wynagrodzenie adwokata) przewyższają kwotę rekompensaty. Zwrócimy też uwagę na inną interesującą możliwość ułatwiającą windykację należności.

1. REKOMPENSATA ZA KOSZTY ODZYSKIWANIA NALEŻNOŚCI – KIEDY PRZYSŁUGUJE?

Zacznijmy od tego, że prawo do rekompensaty dotyczy tych umów, które spełniają warunki do uznania za transakcję handlową w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Chodzi o umowy, na podstawie których dochodzi do odpłatnej dostawy towarów albo odpłatnego świadczenia usług, jeżeli zawierane są między przedsiębiorcami.

Pojęcie dostawy towarów trzeba rozumieć szeroko i nie pokrywa się ono ze znaną z Kodeksu cywilnego umową dostawy. W pewnym uproszczeniu można powiedzieć, że chodzi o wszelkie umowy, na podstawie których dochodzi do przekazania praw do określonego dobra majątkowego, w tym również np. sprzedaż energii, zbycie praw autorskich do utworu.

Podobnie też świadczenie usług nie ogranicza się tylko do tych czynności, które wykonuje się na podstawie umowy o świadczenie usług w rozumieniu Kodeksu cywilnego. Tu również trzeba przyjąć odpowiednio szerokie rozumienie. W pojęciu transakcji handlowej zmieszczą się umowy o dzieło, umowy zlecenia, ale także najem czy dzierżawa (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6.08.2015 r., V CSK 668/14).

Jeżeli zawarta umowa mieści się w wyjaśnionej definicji transakcji handlowej, to prawo do rekompensaty za koszty odzyskiwania należności przysługuje wierzycielowi w tym samym momencie, gdy nabywa on prawo do odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych, czyli wtedy gdy:

1. wierzyciel spełnił swoje świadczenie (czyli wykonał usługi albo dostawę towarów),
2. mimo upływu terminu płatności wierzyciel nie otrzymał zapłaty.

Trzeba pamiętać, że rekompensata przysługuje z mocy prawa oraz ma charakter ryczałtowy. Oznacza to, że nie ma potrzeby podejmowania żadnych szczególnych kroków, aby móc domagać się jej zapłaty w wysokości wynikającej z przepisów ustawy. Teoretycznie nie trzeba nawet występować z odrębnym wezwaniem, a dłużnik powinien z własnej inicjatywy uiścić wierzycielowi kwotę rekompensaty. Jako że taki scenariusz jest mało prawdopodobny, trzeba liczyć się – co najmniej – z koniecznością wystosowania do dłużnika odrębnego wezwania do zapłaty, w którym zażądamy zapłaty rekompensaty.

2. REKOMPENSATA – W JAKIEJ WYSOKOŚCI PRZYSŁUGUJE?

Rekompensata za koszty odzyskiwania należności przysługuje w wysokości równowartości:

1. 40 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5000 zł,
2. 70 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5000 zł, lecz niższa niż 50.000 zł,
3. 100 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego przekracza 50.000 zł.

Pamiętajmy, że rekompensata przysługuje w kwocie równowartości w złotych tych sum. Jeżeli formułujemy wezwanie do zapłaty, to nie możemy wzywać dłużnika o zapłatę kwoty w euro, lecz kwoty przeliczonej już na złote. Przeliczenia dokonuje się według średniego kursu ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym nasze świadczenie stało się wymagalne (czyli jeżeli nasza faktura była płatna 11 maja 2020 roku, obowiązuje nas kurs z 30 kwietnia 2020 roku).

Szczególnie ważne jest, że jeżeli umówiliśmy się, że zapłata ceny/wynagrodzenia będzie następowała częściami, to kwota rekompensaty przysługuje nam odrębnie od każdej części ceny/wynagrodzenia. To samo dotyczy sytuacji, gdy w ramach umowy wystawia się więcej niż jedną fakturę, ponieważ np. dostarczamy towar partiami. W takim wypadku rekompensata przysługuje osobno od każdej faktury nieopłaconej w terminie. Zapisy w kontrakcie mogą jednak tę kwestię regulować nieco inaczej, dlatego zachęcamy do konsultacji tej kwestii z prawnikiem.

3. CO JEŻELI REKOMPENSATA NIE POKRYWA WSZYSTKICH KOSZTÓW DOCHODZENIA NALEŻNOŚCI?

Jeżeli dłużnik nie płaci, często trzeba powierzyć windykację należności podmiotom profesjonalnym, np. adwokatowi lub radcy prawnemu. Wiąże się to z dodatkowymi kosztami. Ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych wychodzi naprzeciw potrzebom wierzycieli też w tym zakresie.

Jeżeli wierzyciel poniósł koszty odzyskiwania należności, których wysokość przewyższa kwotę rekompensaty, to może domagać się ich zwrotu od dłużnika. Do takich kosztów zalicza się wynagrodzenie adwokata, któremu zlecono windykację. Pamiętajmy, że wierzyciel nie ma jednak pełnej dowolności, ponieważ przysługuje mu zwrot tylko kosztów w uzasadnionej wysokości. Stosunkowo częstą praktyką, stosowaną przez firmy windykacyjne, jest zawyżanie kosztów dochodzenia należności i próba obciążenia nimi dłużnika. Z doświadczenia znamy sprawy, gdy firma windykacyjna wyceniła swoje czynności na kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych. Co oczywiste sprawy tego typu bardzo często ostatecznie trafiają do sądów. Sądy – pod warunkiem podjęcia prawidłowej obrony przed roszczeniem – kwestionują takie działania, wskazując właśnie, że wierzycielowi przysługuje zwrot wyłącznie kosztów w uzasadnionej wysokości. Podstawowym miernikiem jest wartość rynkowa usług windykacji, z uwzględnieniem zakresu czynności podjętych w konkretnej sprawie.

4. MOŻLIWOŚĆ UZYSKANIA NAKAZU ZAPŁATY W POSTĘPOWANIU NAKAZOWYM

Dodatkowe ułatwienie dochodzenia roszczeń wynikających z transakcji handlowych przewiduje art. 485 § 2¹ Kodeksu postępowania cywilnego. W sytuacji tam opisanej można domagać się wydania tzw. nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, co jest szczególnie korzystne dla wierzyciela, ponieważ – jeszcze przed prawomocnym zakończeniem sprawy sądowej – uprawnia do dokonania zabezpieczenia komorniczego na majątku dłużnika (np. przez zajęcie środków na rachunku bankowym dłużnika).

Aby móc wnosić o wydanie przez sąd nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym musimy dołączyć do pozwu:

1. umowę z dłużnikiem, spełniającą warunki do uznania za transakcję handlową,
2. dowód wykonania usług albo dostawy towarów (np. dokument wydania rzeczy, protokół, e-mail potwierdzający odbiór towaru),
3. dowód doręczenia faktury dłużnikowi (zwrotne potwierdzenie odbioru, potwierdzenie dostarczenia wiadomości e-mail zawierającej fakturę),
4. dowód poniesienia kosztów odzyskiwania należności, o ile domagamy się zapłaty kosztów wyższych niż kwota rekompensaty (np. umowa z adwokatem, wystawiona faktura oraz potwierdzenie zapłaty wynagrodzenia).

Bardzo istotne jest, że w powyższej sytuacji ponosimy tylko ¼ opłaty sądowej, która normalnie należna jest od pozwu, czyli z reguły 1,25% wartości dochodzonego roszczenia zamiast standardowych 5%. Co więcej, aby skutecznie zaskarżyć nakaz zapłaty to dłużnik musi zapłacić opłatę w wysokości ¾ opłaty sądowej należnej normalnie od pozwu. Często skłania to dłużników do nie kwestionowania nakazu, jeżeli mają świadomość, że roszczenie jest zasadne.

Mamy nadzieję, że opracowanie będzie dla Państwa pomocne. Jeżeli macie Państwo pytania, na które nie znaleźliście tu odpowiedzi, albo potrzebujecie wzoru wezwania do zapłaty uwzględniającego żądanie uiszczenia rekompensaty, prosimy o kontakt osobisty w biurze Kancelarii Adwokackiej Magdaleny Kirchniawy we Wrocławiu lub w Kędzierzynie-Koźlu, kontakt telefoniczny albo mailowy (e-mail: kontakt@adwokat-kirchniawy.pl). Chętnie odpowiemy na każde dalsze pytanie, opracujemy wzór wezwania oraz przeprowadzimy skuteczną i sprawną windykację należności, której koszty ostatecznie będą mogły być odzyskane od dłużnika.

Kancelaria Adwokacka

adwokat Magdalena Kirchniawy

Artykuł REKOMPENSATA ZA KOSZTY ODZYSKIWANIA NALEŻNOŚCI – 40, 70 A NAWET 100 EURO opublikowano dnia 13 maja 2020 roku na stronie internetowej: Kancelaria Adwokacka adwokat Magdalena Kirchniawy Kędzierzyn-Koźle Wrocław